Pasif Egzersiz Nedir?
Pasif egzersiz, kişinin kendi kas gücünü kullanmadan, dış bir güç (örneğin bir fizyoterapist, özel bir cihaz veya kişinin kendi sağlıklı uzvu) tarafından hareketin gerçekleştirildiği bir egzersiz türüdür. Bu tür egzersizlerde eklemler hareket ettirilir ancak ilgili kaslar aktif olarak kasılmaz. Temel amaç, eklem hareket açıklığını korumak veya artırmak, kas atrofisini önlemek, dolaşımı iyileştirmek ve eklem sertliğini azaltmaktır. Pasif egzersizler genellikle şu durumlarda uygulanır: - Felç (inme) sonrası
- Omurilik yaralanmalarında
- Cerrahi operasyonlar sonrası (özellikle ortopedik cerrahiler)
- Kas hastalıkları veya nörolojik bozukluklarda
- Uzun süreli hareketsizlik durumlarında
Pasif Egzersiz Nasıl Uygulanır?
Pasif egzersiz uygulamaları genellikle bir sağlık profesyoneli (fizyoterapist veya rehabilitasyon uzmanı) gözetiminde planlanır ve uygulanır. İşte pasif egzersizin temel uygulama adımları:
- Değerlendirme ve Planlama: Öncelikle hastanın mevcut durumu değerlendirilir. Hangi eklemlerin hareket ettirileceği, hareket açıklığı sınırları ve egzersizin sıklığı belirlenir.
- Hastanın Konumlandırılması: Hasta, rahat ve güvenli bir pozisyonda (genellikle sırtüstü yatarak) yerleştirilir. Egzersiz yapılacak vücut bölümü desteklenir.
- Hareketin Uygulanması: Fizyoterapist veya bakım veren kişi, hastanın eklemini nazikçe ve yavaşça, eklemin normal anatomik hareket yönlerinde hareket ettirir. Örneğin:
- Diz ve dirsek eklemlerinde bükme (fleksiyon) ve açma (ekstansiyon)
- Omuz ekleminde kaldırma (abduksiyon), öne ve arkaya hareket
- Ayak bileğinde yukarı ve aşağı hareket (dorsifleksiyon ve plantar fleksiyon)
- Hareket Açıklığına Dikkat Etme: Hareketler, eklemin izin verdiği maksimum açıklığa kadar (ağrı sınırını aşmadan) yapılır. Zorlama ve ani hareketlerden kaçınılır.
- Tekrar ve Süre: Her bir hareket genellikle 5-10 tekrar şeklinde, günde 2-3 seans olarak uygulanır. Süre ve tekrar sayısı hastanın ihtiyacına göre ayarlanır.
- Cihaz Kullanımı: Bazı durumlarda, sürekli pasif hareket (CPM) cihazları kullanılabilir. Bu cihazlar, eklemi programlanmış bir şekilde ve sürekli olarak hareket ettirir, özellikle diz protezi ameliyatları sonrasında yaygındır.
- Ev Programı: Hastanın durumu uygunsa, aile üyelerine veya bakıcılara, egzersizlerin nasıl güvenli bir şekilde yapılacağı öğretilerek evde de uygulama yapılabilir.
Önemli Uyarılar ve Dikkat Edilmesi Gerekenler:
- Pasif egzersiz sırasında hastada ağrı oluşmamalıdır. Hafif bir gerginlik normal kabul edilebilir ancak keskin bir ağrı varsa durulmalıdır.
- Egzersiz öncesi ısınma ve sonrası soğuma hareketleri yararlı olabilir.
- Özellikle osteoporoz (kemik erimesi) gibi durumlarda ekstra dikkatli olunmalıdır.
- Enfeksiyon, iltihap veya yeni bir yaralanma durumunda pasif egzersiz uygulanmamalıdır.
- Pasif egzersiz, aktif egzersizin yerine geçmez; mümkün olan en kısa sürede aktif veya aktif-yardımlı egzersizlere geçilmesi hedeflenir.
Pasif egzersiz, doğru uygulandığında, hareket kısıtlılığı yaşayan bireyler için rehabilitasyon sürecinin hayati bir parçasıdır ve yaşam kalitesini artırmada önemli bir rol oynar. |