Solunum egzersizleri, akciğerlerin temiz oksijen alıp kirli oksijeni atma sürecini optimize etmeye yardımcı olan tekniklerdir. Solunumun başlangıcı burundan alınan nefesle olur. Canlılar solunum yapamazsa, yaşamlarını kısa sürede kaybederler. Solunumda herhangi bir engel teşkil eden rahatsızlık varsa, nefessiz kalma hissinin azaltılması için solunum egzersizleri yapılması faydalıdır. Özellikle akciğer hastalıklarında solunum egzersizlerinin önemi büyüktür. Solunum egzersizleri, kişilerin daha rahat nefes almasını sağlar. Bu egzersizler hastalar tarafından öğrenildiğinde, solunumda belirgin bir rahatlama hissedilir.

Diafragmatik solunum egzersizi için yer çekiminin diyaframa yardımcı olduğu bir pozisyon olan yarı yatar pozisyona geçilir. Bu esnada omuz ve boyun kasları gevşetilir. Burundan nefes alınırken, bir yandan elinizle kaburgaların altını yani karnınızı tutun. Yavaş ve derin nefes alırken, göğüs serbest kalmalıdır. Karın hafifçe yükselmelidir. Daha sonra ağızdan nefesi yavaşça verin. Bu egzersiz 3-4 defa tekrarlanmalı ve hiperventilasyon yapılmamalıdır. Elinizi karnınıza koyarak, yapılan hareketin farkına varabilirsiniz. Bu solunum egzersizi öğrenildiğinde ayakta, oturur halde bile yapılabilir. Özellikle merdiven çıkma, yürüme esnasında faydalı olur.

Segmental solunum egzersizleri, akciğerin belli bir bölgesinin genişletilmesi ihtiyacına yönelik egzersizlerdir. Örneğin, ağrı, fibrozis, pnömoni, atelektazi gibi sorunlarda akciğerin bazı bölgelerinde hipoventilasyon ortaya çıkabilir. Bu egzersizler özellikle orta ve üst loblar için uygulanabilir:

Bu egzersizde dudaklar büzülür ve kontrollü şekilde nefes verme hedeflenir. Rahat bir pozisyonda olan hasta burundan nefes almalı, dudaklarını büzüp üfler gibi nefesini vermelidir. Bu esnada karın kasları kasılmamalıdır. Bu egzersiz özellikle solunum kapasitesini artırmak adına etkilidir.

Bu egzersiz dik pozisyonda yapılır. Dirsekler masaya dayanarak yapılan bu egzersizde maske ağızlık kullanılabilir. Hasta nefesini alarak 2-3 saniye tutar, nefesini yavaşça verir. Bunu 10-15 defa tekrarlar. Maskeyi çıkararak güçlü bir şekilde öksürerek hava yollarında hareketlenen sekresyonları çıkarırlar. Bu egzersiz 4-5 defa tekrarlanır ve yaklaşık 15 dakika sürer.

Bu solunum egzersizleri arasında özellikle poliomyelit nedeniyle ağır solunum yetmezliği çeken hastalar için faydalıdır. Hastanın boyun kasları da kullanılarak yapılan glossofaringeal solunum, ventilatöre olan bağımlılığın azalmasına yardımcı olur. Bunun için hasta 6-10 defa hava yutar ve ağzını kapatarak, dilini arkaya atar. Böylece farinkste hava hapsedilmiş olur. Glottis açıldığı zaman hava akciğerlere geçerek egzersiz tamamlanmış olur.

Solunum egzersizleri, doğru tekniklerle uygulandığında solunum kapasitesini artırmak ve solunum yollarını temizlemek açısından büyük fayda sağlar. Bu egzersizler düzenli olarak uygulandığında, bireylerin genel yaşam kalitesinde belirgin bir iyileşme gözlemlenebilir.